Komið til móts við nýja ríkisstjórn.

Ríkisstjórnin hefur kynnt 15 úrræði fyrir skuldsett heimili.  Hún telur að þessi úrræði hafi ekki skilað sér í umræðuna og nóg sé að gert fyrir heimilin í landinu.  Ég ætla að aðstoða ríkisstjórnina og kynna hér þessi úrræði.  Ég mun þó setja mínar athugasemdir með og merki þær með rauðu svo að þær séu nú ekki að rugla fólk í ríminu.

1. Húsnæðislán - greiðslujöfnun verðtryggðra fasteignaveðlána

Greiðslujöfnun er ætlað að létta byrðar skuldar á erfiðum tímum. Þeir sem ákveða að greiðslujafna skuldum sínum geta lengt í lánum, lækkað afborganir og létt greiðslubyrði sína um 10 - 20%.

Hér er úrræði sem lengir lán, hægir á eignamyndun og á eftir að hafa áhrif á endursölu eignanna í áratugi.   Eignaverð er almenn að lækka en úrræðið þýðir að hluti afborganna leggst við höfuðstól og eykur skuldsetningu eigna.  Leysir því miður engan vanda, en frestar honum óneitanlega. 

 

2. Myntkörfulán - greiðslujöfnun fasteignaveðlána í erlendri mynt

Frysting og í framhaldi greiðslujöfnun gengisbundinna lána – 40 til 50% lægri greiðslubyrði.

Hér er úrræði sem lengir lán, hægir á eignamyndun og á eftir að hafa áhrif á endursölu eignanna í áratugi.   Eignaverð er almenn að lækka en úrræðið þýðir að hluti afborganna leggst við höfuðstól og eykur skuldsetningu eigna.  Leysir því miður engan vanda, en frestar honum óneitanlega. 

 

3. Hækkun vaxtabóta 

37% hækkun vaxtabóta – hjón með allt að 8 milljóna árstekjur hækka í allt að 408.374 þúsund á ári.

Hækkun vaxtabóta er gott skref til að auðvelda fólki að láta enda ná saman.  Staða margra heimla í dag er þannig að upp safnast dráttarvextir eða yfirdráttarvextir vegna þess að fólk getur ekki staðið í skilum.  Upphæð vaxtabóta mun ekki vega upp tekjutap og kaupmáttarrýrnun og fólk verður því áfram í erfiðleikum með að láta enda ná saman.  En samt spor í rétta átt.

 

4. Tímabundin útgreiðsla séreignarsparnaðar 

Rétthafar sem eiga frjálsan séreignarsparnað geta leyst út hluta hans fram til 1. október 2010. Gefst kostur á að leysa út allt að einni milljón kr. fyrir einstakling og geta hjón því leyst samtals út tvær milljónir af frjálsum séreignarsparnaði sínum.

Þessi aðgerð um eflaust gagnast mörgum til að komast í skil með lán sín eða hluta af þeim og gera þeim þá kleyft að sækja um greiðsluaðlögun þegar sparnaðurinn er að full greiddur út.  Þetta leysir engan vanda til frambúðar nema að fólk fái þá greiðsluaðlögun í framhaldinu.

5. Tímabundin niðurfelling stimpil- og þinglýsingargjalda

Stimpil- og þinglýsingargjöld vegna skilmálabreytinga og uppgreiðslu lána tímabundið felld niður, til 31. desember 2009.

Það er nú vafasamt að telja þetta lausn á skuldavanda heimilanna, en auðveldar samt lántöku til uppgreiðslu skulda en það er bara ekkert freistandi að taka lán í dag til að greiða upp skuldir á meðan vextir eru út úr kortinu.

6. Rýmri heimildir og aukinn sveigjanleiki

Greiðsluvandaúrræði Íbúðalánasjóðs stórefld og samkomulag gert við aðrar fjármálastofnanir um að sömu úrræði gildi þar einnig.

• Skuldbreytingalán og lánalengingar um 30 ár í stað 15 áður.
• Heimild til að greiða bara vexti og verðbætur af vöxtum og frysta höfuðstól í allt að 3 ár.
• Heimild til að frysta afborganir í allt að 3 ár.
• Ýmsar mildari innheimtuaðgerðir.

Hér eru upptalin atriði sem fresta vandanum en engar lausnir til frambúðar. 

 

7. Skuldajöfnun barnabóta

Skuldfærsla barnabóta uppí skattaskuldir bönnuð.

Engin lausn enda eru skattaskuldirnar ekki felldar niður og bera þá áfram dráttarvexti.

8. Skuldajöfnun vaxtabóta

Skuldfærsla vaxtabóta uppí afborganir Íbúðalánasjóðs afnumdar.

Engin lausn enda eru skuldirnar hjá ÍLS ekki felldar niður og bera þá áfram dráttarvexti.

   

9. Tímabundin greiðsluaðlögun

Nauðasamningar til greiðsluaðlögunar standa þeim til boða sem eiga í alvarlegum greiðsluvanda, komnir eru í vanskil með skuldbindingar sínar eða sjá ekki fram á að geta staðið undir þeim kröfum sem á þeim hvíla.

Markmið greiðsluaðlögunar er að lántaki geti samið við lánastofnanir um afborganir svo hægt sé að komast hjá kostnaði, innheimtuaðgerðum eða í versta falli gjaldþroti.

Lántakandi og lánastofnun semja um afborganir og miðast þær við að greiðslubyrði verði aðlöguð að greiðslugetu fólks.

Greiðsluaðlögun er unnin með aðkomu aðstoðarmanns og getur greiðsluaðlögun falið í sér afskriftir eða lækkun á kröfu.

Greiðsluaðlögun með tilsjónarmanni í 5 ár og opinberri auglýsingu þar að lútandi setur heimilishald í uppnám.  Það er óneitanlega lausn fyrir þá sem leita eftir því, en lögin gera ráð fyrir því að þetta gagnist 100 - 200 manns á ári en vandinn er bara miklu stærri en þetta.
 

10. Lækkun dráttarvaxta

Dráttarvextir miðast framvegis við 7% álag ofan á algengustu skammtímalán Seðlabankans til lánastofnana í stað 11%. Heimild Seðlabanka til að ákveða annað vanefndaálag ofan á viðmiðunarvexti var felld brott. Þá var kveðið á um að Seðlabankinn skyldi birta dráttarvexti 1. dag hvers mánaðar í stað tvisvar á ári.

Lækkun dráttarvaxta leysir engan vanda.  Fólk sem komið er í vanskil er í vanskilum vegna þess að endar ná ekki saman.  Þeir ná ekkert frekar saman þó að dráttarvextirnir lækki.

11. Þak sett á innheimtukostnað

Hámark sett á þá fjárhæð sem krefja má skuldara um við innheimtu gjaldfallinna peningakrafna.

Séu kröfur gjaldfallnar er það vegna þess að skuldari getur ekki staðið í skilum.  Lækkun á innheimtukosntaði verður ekki til þess að hann geti frekar staðið í skilum.  Það þarf eitthvað meira að koma til.

12. Tímabundin frestun á nauðungaruppboðum

Frestun nauðungaruppboða fram yfir 31. október 2009, að ósk skuldara.

Það er ekkert sem bendir til að skuldari geti greitt skuldir sínar eftir 1 nóvember 2009 geti hann það ekki í dag.  Hér var vandanum frestað fram yfir kosningar en ekki tekið á neinum málum.

13. Tímabundin lenging aðfararfrests

Frestur til að gera fjárnám í eignum skuldara eftir greiðsluáskorun lengdur úr 15 dögum í 40. Ákvæðið gildir til 1. janúar 2010.

Mér er alveg fyrirmunað að skilja hvernig þessi aðgerð á að leysa einhvern vanda.

Aukinn stuðningur

Auknar skyldur lagðar á dómara, við fyrirtöku gjaldþrotabeiðna, að upplýsa skuldara um greiðsluerfiðleikaúrræði sem honum kunna að standa til boða, svo komast megi hjá gjaldþroti.

Séu menn komnir til dómara í gjaldþrotameðferð er hæpið að einhver úrræði séu óreynd.  En ef svo væri á hvað á dómarinn þá að benda sem líklegt er að leysi vandann?

14. Tímabundinn möguleiki á áframhaldandi búsetu

Fjölskyldum sem lent hafa í gjaldþroti og misst húseign sína verður gert kleift að búa í húsnæðinu í allt að 12 mánuði eftir gjaldþrotaskipti. Fyrir afnot af húsnæði skal greiða leigu sem nemur a.m.k. þeim kostnaði sem er af eigninni. Heimildin gildir til 1. mars 2010.

Þetta leysir búsetuvanda fjölskyldna sem misst hafa allt sitt og væru annars á götunni.  Hér er ekki verið að leysa skuldavanda heimilanna heldur viðurkenna að hann er til staðar og að hann er alvarlegur. 

Leiga á húsnæði sem boðið hefur verið upp

Heimild til Íbúðalánasjóðs til að leigja fyrri eigendum húsnæði sem sjóðurinn eignast á uppboðum. 

Þetta leysir búsetuvanda fjölskyldna sem misst hafa allt sitt og væru annars á götunni.  Hér er ekki verið að leysa skuldavanda heimilanna heldur viðurkenna að hann er til staðar og að hann er alvarlegur. 

15. Breytingar á lögum um ábyrgðarmenn

Bætir réttarstöðu ábyrgðarmanna þannig að mögulegt er að víkja til hliðar skuldbindingum sem falla á ábyrgðarmenn, enda megi rekja þær til greiðsluerfiðleika annarra vegna efnahagskreppunnar.

Þetta getur leyst vanda þeirra sem eru í ábyrgðum sem hafa fallið á þá.  En vandamálið er þannig að það þarf að koma í veg fyrir að ábyrgðir falli á ábyrðgarmenn vegna þess að þegar svo er komið hefur einhver orðið gjaldþrota.